Waar staan we op financieel gebied
De Jaarstukken 2021 sluiten af met een positief saldo van € 1,98 miljoen.In de 4e kwartaalbrief 2021 werd een positief saldo van € 0,3 miljoen verwacht. Uiteindelijk is het saldo bijna € 1,7 miljoen positiever dan verwacht. Belangrijke oorzaak is de coronacrisis. Hierdoor hebben we niet alles kunnen realiseren wat we voor ogen hadden. Daardoor is bijna € 1,0 miljoen minder uitgegeven dan verwacht. Dit betreft maatregelen waarvoor we compensatie vanuit het Rijk hebben gekregen maar ook door vertraging in andere projecten. De niet uitgegeven budgetten zorgen in 2021 voor een positief effect op het rekeningsaldo. In de 1ste kwartaalbrief 2022 is een groot deel van deze budgetten opnieuw beschikbaar gesteld voor het jaar 2022.
Daarnaast hebben we meer inkomsten vanuit het Rijk ontvangen. Zoals aangegeven in de informatiememo over de Decembercirculaire 2021 ontvangen we € 0,5 miljoen meer dan verwacht. Binnen het sociaal domein zien we wederom een tekort van € 0,9 miljoen op de kosten van de jeugdzorg. Grotendeels wordt het negatieve effect van de jeugdzorgkosten opgevangen door overschotten bij de Wmo (€ 0,2 miljoen), participatie € 0,2 miljoen en de bijstandsverlening (€ 0,4 miljoen).
Verderop in deze paragraaf is een gedetailleerd overzicht opgenomen met de belangrijkste afwijkingen en de toelichting daarop.
De regelgeving schrijft voor dat het rekeningresultaat bestaat uit een resultaat voor verrekening met de reserves en een resultaat na verrekening met de reserves. Deze opbouw ziet er als volgt uit:
Saldo van baten en lasten | Bedrag begroot primitief | Begroting na wijziging | Realisatie |
|---|---|---|---|
Baten | 101.677 | 109.368 | 151.574 |
Lasten | -102.248 | -109.872 | -139.969 |
Subtotaal | -571 | -505 | 11.605 |
Onttrekkingen aan reserves | 1.143 | 2.515 | 2.374 |
Toevoegingen aan reserves | -530 | -1.810 | -11.997 |
Subtotaal | 613 | 705 | -9.622 |
Saldo van baten en lasten | 42 | 200 | 1.983 |
Het grote positieve resultaat van bijna € 12 miljoen voor verrekening van de reserves is het gevolg van de grondexploitaties. Het grootste deel van dit resultaat wordt, conform vastgesteld beleid, gestort in de Reserve Grondzaken. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen we u naar het Meerjarenperspectief Grondzaken 2021. Het geactualiseerde meerjarenperspectief grondzaken leggen we apart ter besluitvorming aan u voor.
Bestemming rekeningresultaat
Financieel beleid is het saldo van de jaarrekening te storten in de Algemene reserve, zodat het weerstandsvermogen verder toeneemt.
Beslispunten reservepositie
De jaarrekening bevat enkele beslispunten die geen invloed hebben op het rekeningsaldo maar alleen op de reservepositie. Het betreft de uitvoering van bestaande beleidsregels.
Egalisatievoorziening afvalstoffenheffing
Voor de egalisatie van het tarief afvalstoffenheffing is een egalisatievoorziening in het leven geroepen. Per 1 januari 2021 was deze voorziening leeg. In 2019 en 2020 moest dermate veel met de voorziening verrekend worden dat over die jaren in totaal een extra dotatie van € 297.000 heeft plaatsgevonden om de voorziening niet negatief te laten worden.
In 2021 is hetzelfde het geval. Nog steeds worden door de coronacrisis extra kosten gemaakt. Maar ook het invoeren van maatregelen voor betere afvalscheiding leidt tot hogere kosten. Als gevolg daarvan is in de 4e kwartaalbrief 2021 een extra onttrekking van € 350.000 ten laste van de Algemene reserve begroot. Werkelijk is het nadeel van € 559.000. Om de voorziening alsnog niet negatief te laten worden is het verschil, € 209.000, ten laste van het rekeningsaldo gebracht.
Een deel van de extra kosten in 2021, € 354.000, is toe te rekenen aan de gevolgen van corona. Zo was er meer rest- en grof huishoudelijk afval. Dit leidde tot extra ophaalrondes en hogere verwerkingskosten. De kosten gerelateerd aan corona blijven ten laste van de algemene middelen.
De verrekening van de aanvullingen vanuit de algemene middelen, totaal € 502.000 (€ 297.000 in 2019 en 2020 en € 205.000 in 2021), aan de Egalisatiereserve Afvalstoffenheffing maken deel uit van de tariefstelling in de begroting 2023.
Reserve Grondzaken en Voorziening Grondzaken
In de Nota Grondbeleid is vastgelegd dat we in Diemen werken met een Reserve Grondzaken en een Voorziening Verlies Grondzaken. De Reserve Grondzaken is ingesteld als een aparte reserve binnen de gemeentelijke financiën, waardoor de financiële resultaten en risico’s van de grondzaken apart zichtbaar zijn ten opzichte van de overige gemeentelijke taken. In de Voorziening Verlies Grondzaken worden verwachte negatieve resultaten van de grondexploitatie(s) voorzien. In het Meerjarenperspectief Grondzaken (MPG) worden de stand van de reserve en voorziening weergegeven. De reserve grondzaken bedraagt 31 december 2021 € 9.954.000. OOrzaak hiervan is winstddeelneming uit twee grondexploitaties. In de Voorziening Grondzaken is € 474.000 gestort vanwege verwachte verliezen.
Algemene reserve / weerstandsvermogen
Onderstaand de stand van de Algemene reserve per 31 december 2021.
Ontwikkeling Weerstandsvermogen | |
|---|---|
Algemene reserve (inclusief risicoreserve) | |
- stand per 1 januari 2021 | 17.211 |
- mutaties | 484 |
Stand per 31 december 2021 | 17.696 |
Reserve grondzaken | |
- stand per 1 januari 2021 | 186 |
- mutaties | 9.768 |
Stand per 31 december 2021 | 9.954 |
Saldo Jaarrekening 2021 | 1.983 |
Stand inclusief besluiten Jaarrekening 2021 | 29.633 |
De ratio voor het incidentele weerstandsvermogen is 'Uitstekend'. |
De algemene reserve is ook in 2021 verder toegenomen waardoor de weerstandscapaciteit is vergroot. Er zijn geen lopende grondexploitaties waar verliezen verwacht worden. Sterker van enkele grondexploitaties is juist een te verwachten winst opgenomen waardoor de stand van de Reserve Grondzaken tot € 10 miljoen stijgt. Het woningtekort is groot en de ambitie voor meer sociale woningen leveren in samenhang met de beperkte grond die aanwezig is, risico’s op voor nieuwe grondexploitaties.
Door de oorlog in de Oekraïne zijn veel economische maatregelen genomen tegen Rusland. Deze maatregelen hebben ook gevolgen voor de rest van de wereld en dus ook voor Diemen. De prijsinflatie is hoog. Dit heeft gevolg voor aanbestedingen van projecten maar ook voor lopende exploitatiekosten (bijvoorbeeld energieprijzen). Het is moeilijk in te schatten hoe lang en welke effecten er zich voor gaan doen. Wij houden u via de kwartaalbrieven op de hoogte van deze ontwikkelingen.
De ratio voor het structurele weerstandsvermogen is 'Ruim voldoende'. |
De structurele risico's zijn dit jaar behoorlijk toegenomen. Ten eerste is er de herverdeling van het Gemeentefonds die voor Diemen in een forse lagere bijdrage resulteert. Het nadelige effect is de eerste drie jaar gemaximaliseerd, in 2023, maximaal € 7,50 per inwoner en in 2024 en 2025 nog eens maximaal € 15,00 per inwoner. Inmiddels is duidelijk dat de herverdeling definitief vanaf 1 januari 2023 zal ingaan. In de meicirculaire 2022 worden de exacte effecten duidelijk.
De kosten voor jeugdzorg blijven toenemen. Vooral complexe zorg neemt in aantal toe en brengt hoge kosten met zich mee. Nog steeds zetten we volop in op de beheersing van de kosten binnen de specialistische jeugdhulp, dit blijkt weerbarstige materie. Vooral omdat incidentele gevallen veel meerkosten met zich mee kunnen brengen.
In 2021 is een start gemaakt met het programma ‘Grip en controle sociaal domein’. Het programma heeft een drietal doelen:
1) De voorspelbaarheid in uitgaven en inhoudelijke ontwikkelingen vergroten;
a. door producten te ontwikkelen die meer inzicht geven in de uitgaven en
b. door de inhoudelijke trends en maatschappelijke opgaven te vertalen naar politiek-bestuurlijke keuzes.
2) Kostenbewust handelen maakt een wezenlijk onderdeel uit van werken in het sociaal domein.
3) Informatie van buiten naar binnen brengen om effectiever te werken aan de opgaven in het sociaal domein.
Verklaring van het resultaat
Onderstaand een overzicht van de belangrijkste afwijkingen. Verderop in de jaarrekening vindt u per programma een overzicht van afwijkingen met toelichting.
Verwachte saldo in 4e kwartaalbrief 2021 | 330 | |
|---|---|---|
Sociaal | ||
- Extra inzet jongeren tijdens coronapandemie (coronamaatregel) | De extra inzet voor jongeren tijdens de corona-pandemie is na de zomer op gang gekomen. Hierdoor zijn de beschikbare trajecten nog niet volledig gevuld en ook het bijbehorend budget voor circa € 35.000 niet benut. Verwijzers geven aan dat de behoefte aan extra ondersteuning en coaching er nog steeds is de mentale druk op jongeren is toegenomen en ook in 2022 zijn er naar verwachting nog maatregelen ter bestrijding van het coronavirus nodig. In de 1e kwartaalbrief 2022 wordt gevraagd dit budget over te hevelen. | 35 |
- Aanpak eenzaamheid Diemen (coronamaatregel) | Er is € 49.000 beschikbaar gesteld, deze middelen worden gebruikt om het Actieplan Eenzaamheid ten uitvoer te brengen. Het Actieplan is in 2021 ontwikkeld, de uitvoering vindt plaats in 2022. Het budget is nodig in 2022 voor het mogelijk maken van de confinanciering (de gemeente dient 35 procent bij te dragen aan de uit te voeren activiteiten) die verplicht is voor het aanvragen van de subsidie bij de provincie.In de 1e kwartaalbrief 2022 wordt gevraagd dit budget over te hevelen. | 49 |
- GIDS-gelden (over te hevelen budget naar 2022) | De gemeente Diemen ontvangt van de Rijksoverheid de zogenaamde Gezond In de Stad (GIDS) gelden voor het aanpakken van gezondheidsongelijkheid. Van de ontvangen middelen is in 2021 € 62.000 niet besteed als gevolg van onder andere de coronacrisis. Daarnaast zijn meerdere projecten opgezet in 2021 die in 2022 ten uitvoer worden gebracht. Om deze projecten te kunnen bekostigen is het van belang het budget in 2022 wederom beschikbaar wordt gesteld. Een voorstel hiertoe is inmiddels in de 1e Kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 62 |
- Voorportaal Madi- Diemen (over te hevelen budget naar 2022) | Het voorportaal is een twee jarige pilot die is gestart in 2021. In 2021 zijn nog niet alle activiteiten ten uitvoer gebracht. Om in 2022 de pilot verder af te kunnen ronden is het van belang het restant van € 29.000 in 2022 wederom beschikbaar te stellen. Een voorstel hiertoe is inmiddels in de 1e Kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 29 |
- Nieuwe wet Inburgering (over te hevelen budget naar 2022) | In 2021 is circa € 144.000 van incidentele budget voor het invoeren van de nieuwe Wet inburgering 2021 (Wi 2021) en voor de zogenaamde 'ondertussengroep' niet besteed. Om dit alsnog te doen is het van belang het budget in 2022 wederom beschikbaar wordt gesteld. Een voorstel hiertoe is inmiddels in de 1e Kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 144 |
Programma grip en controle in het sociaal domein | In 2021 is er € 143.000 beschikbaar gesteld voor het programma grip en controle in het sociaal domein. In 2021 bevond het programma zich in de eerste fase (planvormend). Uiteindelijk is in 2021 € 35.000 uitgegeven aan de inzet van personeel voor het programma.In 2022 is € 185.000 aan nieuw budget geraamd. Mocht dit budget niet toereikend zijn dan komen wij in 2022 in een kwartaalbrief met een voorstel om alsnog (een deel van) dit restantbudget 2021 (€ 108.000) beschikbaar te stellen. | 108 |
- Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) | Door onder andere onvoorziene uitstroom van 5 Wsw-medewerkers en een verhuizing van 1 medewerker naar Amsterdam in 2021 is de bijdrage aan het WSW-bedrijf lager uitgevallen. De bijdrage in het subsidieresultaat van het WSW bedrijf Pantar bedraagt € 1.711.000. In de begroting is een raming opgenomen van € 1.945.000. Hierdoor is een positief verschil te melden van € 234.000. | 234 |
- Wmo maatwerkvoorzieningen en vervoer | De uitgaven voor Wmo-vervoer zijn lager uitgevallen dan geraamd. Door de maatregelen tegen het coronavirus is er minder gebruik gemaakt van het Wmo-vervoer. Hierdoor zijn ook de inkomsten van de eigen bijdrage Wmo-vervoer (ritbijdrage) lager uitgevallen dan geraamd. | 218 |
- Jeugdzorg | Oorzaken van de overschrijding liggen bij over het algemeen bij de stijgende kosten van de jeugdhulp, een toename van het aantal cliënten, een toename van de complexiteit van de problematiek bij jeugdigen en een toename van het aantal jeugdigen dat voorheen binnen de Wet langdurige zorg (Wlz), Wmo of Kinderopvang werd geholpen. Over 2021 zien we verder voor Diemen specifiek dat het aantal cliënten en de kosten binnen de enkelvoudige jeugdhulp sterk is toegenomen. Binnen de meervoudige/complexe jeugdhulp is het aantal cliënten ongeveer gelijk gebleven, maar zijn de kosten wel toegenomen. Dit wordt verklaard door toenemende complexiteit binnen deze groep cliënten. Daarbij zijn er enkele uitzonderlijke situaties waarbij de complexiteit dusdanig hoog is dat dit tot zeer hoge kosten in een traject leidt. Dit raakt een kleine gemeente als Diemen buitenproportioneel hard. Deze kosten zijn op voorhand niet te voorspellen.We zien echter het merendeel van het bovengenoemde wel jaarlijks terugkomen als gebeurtenis en ook als kostenstijging. Daarmee is deze overschrijding ook meer structureel van aard dan incidenteel (75/25 - principe). | -909 |
- Gezamenlijke aanbesteding voor jeugdzorg | In verband met de gezamenlijke aanbesteding voor jeugdzorg 2022, waaraan zowel Ouder-Amstel als Uithoorn meededen, heeft de gemeente circa € 67.000 aan meerkosten. Conform afspraak zijn deze kosten doorbelast aan deze gemeenten. | 67 |
Inkomen en armoede | ||
- Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG) | In de begroting zijn de bijstandslasten begroot op € 7.3 30 .000. De werkelijke bijstandslasten bedragen € 6.600.000. De verwachte enorme stijging van het uitkeringenbestand, zoals voorspeld door onder andere Divosa als gevolg van corona, is tot nu toe uitgebleven. Het aantal mensen met een algemene bijstandsuitkering neemt zelfs al enkele maanden af, zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS 1-12-2021), de verwachting is op termijn dat het aantal bijstandsuitkeringen zal stabiliseren. | 730 |
- Oninbare vorderingen bijstandscliënten | De mate van oninbaarheid en de hoogte van het debiteurensaldo is de basis voor de dotatie aan de voorziening. Bij de rekening is op basis van het debiteurensaldo de hoogte van de voorziening bepaald. De dotatie bedraagt € 252.000. Het saldo van de voorziening per 31-12-2021 wordt dan € 1.342.000. | -313 |
Vrije tijd | ||
- Noodsteun Cultuursector van Diemen (over te hevelen budget naar 2022) | Op basis van de toekenningen van het Rijk en Provincie NH hebben wij in de begroting rekening gehouden met een budget van € 172.000 in verband met de gevolgen van corona voor de cultuursector in Diemen. Lopende het jaar hebben wij van dit budget € 48.000 aan Stichting De Omval beschikbaar gesteld.Een voorstel hiertoe is inmiddels in de 1e Kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 124 |
- Diemen veert op (over te hevelen budget naar 2022) | In september 2021 is € 100.000 vrijgemaakt voor het fonds 'Diemen veert op'. Uit dit fonds worden bijdragen beschikbaar gesteld om de herstart van het verenigings-en evenementenleven na corona aan te jagen. In 2021 zijn er twee aanvragen gehonoreerd. Er resteert een budget van € 97.000 in 2021.In de 1e kwartaalbrief 2022 is gevraagd het restant budget voor 2022 beschikbaar te stellen. | 97 |
Kindertoeslagenaffaire | Wij hebben ten opzichte van de begroting € 223.000 meer ontvangen en € 5.000 minder uitgegeven voor dit doel. De verwachting is dat deze middelen de komende jaren nodig zullen zijn voor de mensen die zich al hebben aangemeld voor hulp. Dit traject kan doorlopen tot 2025. Middels de kwartaalbrieven zullen wij hierover informeren. | 228 |
- Regeling specifieke uitkering sport (SPUK) | Voor 2021 hebben wij van het Rijk € 1,917 miljoen ontvangen voor het compenseren van alle btw die een relatie heeft met sport en kostprijsverhogend werkt. Omdat met name de investeringen in Sport nog niet zijn afgerond, is € 211.000 nog niet besteed. Hierdoor ontstaat op zowel lasten als op de baten een een afwijking van € 211.000. Per saldo heeft dit geen resultaat.Omdat deze uitkering alleen betrekking heeft op 2021, moeten de investeringen die doorlopen, onderdeel zijn van de aanvraag voor 2022. Inmiddels is deze aanvraag ingediend. | 123 |
- Subsidies | De onderschrijding van € 114.000 op dit programma heeft deels te maken met een verrekening van eerder dan 2021 verstrekt subsidie en een deel dat betrekking heeft op subsidies die vanwege corona niet zijn benut in 2021. Denk hierbij aan onder andere Diemer Festijn en Loswalfestival. | 114 |
Onderwijs | ||
- School- en zwemvervoer en kinderopvang | Door de verplichte sluiting als gevolg van de de coronapandemie is € 72.000 minder besteed aan onder meer leerlingenvervoer en vervoer naar schoolzwemmen. | 72 |
Gebiedsontwikkeling | ||
- Jurist Grondzaken (over te hevelen budget naar 2022) | Voor het inhalen van achterstanden op het gebied van grondzaken is in 2e kwartaalbrief 2021 een budget van € 45.000 gevraagd voor de inhuur van een jurist grondzaken. Omdat de werving langer duurde dan gehoopt is van het budget voor 2021 nog € 20.000 over. Voorstel is dit budget over te hevelen naar 2022. Een voorstel hiertoe is in de 1e Kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 20 |
Leefomgeving en klimaat | ||
- Klimaatadaptieve maatregelen (over te hevelen budget naar 2022) | In 2021 is er voor klimaatbeleid openbare ruimte een budget opgenomen van € 100.000. Van dit budget is per saldo € 19.000 uitgegeven. Het restantbudget was bestemd voor de vergroening van de voorkant van het gemeentehuis en voor vergroening en klimaatadaptieve maatregelen Jaagpad. Door vertraging zijn deze werkzaamheden nog niet uitgevoerd maar dit gaat in 2022 plaatsvinden. Wij stellen voor het restant budget van € 81.000 over te hevelen naar 2022 .Een voorstel hiertoe is inmiddels in de 1 e kwartaalbrief van 2022 opgenomen. | 81 |
- Energie-audit (over te hevelen budget naar 2022) | Uitvoeren energie-audit (i.v.m. personeelstekort bij gebouwbeheer) en verkennen mogelijkheden verduurzaming gemeentelijk vervoermanagement (i.v.m. (post) Corona effecten op woon/werkverkeer) zijn in 2021 niet opgepakt. Per saldo is hierdoor € 71.000 minder uitgegeven dan begroot. | 71 |
- Begraafplaats | In 2021 is er een veiligheidsprobleem naar voren gekomen met de islamitische graven. Door de huidige manier van begraven die het Islamitische geloof voorschrijft kunnen de graven in de loop ter tijd spontaan verzakken. Om dit te voorkomen bij de nog niet in gebruik genomen islamitische graven, is er bij elk graf een betonnen bekisting aangelegd. Er is gekozen om dit in één keer te realiseren, omdat vanuit het Islamitische geloof een begrafenis binnen een dag plaats dient te vinden. Er is dan niet genoeg tijd om betonnen bekisting te maken en te plaatsen. De gemeente heeft de financiering van deze betonnen bekistingen voorgeschoten. De gemaakte kosten zullen per zullen per begrafenis terugbetaald worden. De verwachting is dat gemaakte kosten binnen twee jaar terugbetaald zijn. | -100 |
- Kostendekkendheid afvalstoffenheffing | De uitrol van maatregelen om beter afval te scheiden brengen meerkosten met zich mee. Ook het extra ophalen van afval als gevolg van de coronacrisi was in 2021 nog aan de orde. | -209 |
Samen besturen | ||
- Diemen op weg naar 2022 (over te hevelen budget naar 2022) | Mede door de coronacrisis is er vertraging opgetreden in het traject Diemen 2022. Hierdoor is er € 170.000 minder uitgegeven dan begroot. Deze budgetten zijn vooral bedoeld voor trainingen en competentieontwikkeling. | 170 |
- Verwerking nieuwe CAO | Onderdeel van de nieuwe CAO was een extra uitbetaling vanwege corona voor alle gemeenteambtenaren. De CAO is onlangs in februari defintief geworden. Volgens de CAO zou de uitbetaling voor de coronacompensatie in gelden voor december. Dit is alsnog zo verwerkt in de administratie maar levert ook een nadelig effect op. | -197 |
- Voorziening wachtgelden en pensioenen ex-wethouders en ex-personeel | Op 31 december 2020 stond er een bedrag van € 325.000 in de “Voorziening Wachtgelden”. In 2021 is € 127.336 ten laste van de voorziening gebracht als gevolg van de uitbetaling van wachtgelden voor ex-wethouders en ex-personeel. Om per 31 december 2021 aan de huidige verplichtingen te kunnen voldoen is € 167.044 nodig. Om aan te sluiten met dit saldo hebben wij de dotatie verlaagd met € 30.620. | -281 |
- Leges Burgerzaken | Er is een baat van € 320.000 op leges Burgerzaken. Met name de hogere legesopbrengsten voor reisdocumenten, rijbewijzen en verzoeken voor Nederlanderschap dragen hier aan bij. Voor Nederlander worden hebben de RANOV-regeling (beter bekend als de pardonregeling voor asielaanvragen) en externe ontwikkelingen als Brexit een effect. Voor reisdocumenten en rijbewijzen is een belangrijke oorzaken te vinden in de stijging in het aantal burgers, en dus meer burgerzaken, in Diemen. Nadere analyse moet uitwijzen welk deel hiervan een structureel karakter heeft. | 320 |
Financiën | ||
- Algemene uitkering | Op basis van de laatste specificatie zijn de ontvangsten van de algemene uitkering 2021 verwerkt. Dit leidt ten opzichte van de begroting tot een positief verschil van € 543.000. | 543 |
- Toerekening btw naar kostendekkende tarieven | Bij de tariefberekening voor rioolbelasting en afvalstoffenheffing wordt de btw meegenomen. Op het programma 'Financiën' is inzichtelijk welk bedrag daarmee gemoeid is. Door de hogere kosten bij product afval is er in 2021 € 108.000 meer btw verrekend. | 108 |
Overige verschillen | ||
Overige verschillen | -85 | |
Rekeningsaldo 2021 | 1.983 | |